Πως αντιμετωπίζουμε την ηλίαση

Tης Μάιρας-Ευαγγελίας Στεφανάκου*

Η ηλίαση προκύπτει κατόπιν παρατεταμένης έκθεσης σε υψηλές θερμοκρασίες, συνήθως σε συνδυασμό με αφυδάτωση, οι οποίες οδηγούν σε αποτυχία του σώματος να ρυθμίσει τη θερμοκρασία του. Ιατρικά, η ηλίαση μπορεί να οριστεί ως θερμοκρασία του σώματος άνω των 40^ο C, με επιπλοκές του κεντρικού νευρικού συστήματος μετά από έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ηλίασης;

Το σήμα κατατεθέν της ηλίασης, όσον αφορά στα συμπτώματα, είναι η θερμοκρασία κορμού άνω των 40^ο C, αλλά το πρώτο σημάδι μπορεί να είναι η λιποθυμία. Άλλα χαρακτηριστικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• πόνο στην περιοχή της καρδιάς,
• ζάλη,
• έλλειψη εφίδρωσης ακόμη και σε καύσωνα,
• ξηρό δέρμα,
• μυϊκή αδυναμία και κράμπες,
• ναυτία κι έμετος,
• ταχυκαρδία,
• προβλήματα στην αναπνοή,
• συμπεριφορικές αλλαγές όπως σύγχυση, έλλειψη προσανατολισμού, τρίκλισμα,
• κρίσεις,
• αναισθησία.

Ομάδες υψηλού κινδύνου

Η θερμοπληξία είναι πιο πιθανό να επηρεάσει τους ηλικιωμένους που διαμένους σε σπίτια που δεν διαθέτουν κλιματισμό ή καλή ροή αέρα. Άλλες ομάδες υψηλού κινδύνου περιλαμβάνουν άτομα κάθε ηλικίας που δεν πίνουν αρκετό νερό, έχουν χρόνιες ασθένειες ή που πίνουν υπερβολικές ποσότητες αλκοόλ, κι έτσι δε βρίσκονται σε μια καλή κατάσταση ενυδάτωσης.

Η θερμοπληξία σχετίζεται στενά με τον δείκτη θερμότητας, ο οποίος είναι μια μέτρηση της αίσθησης της ζέστης όταν συνδυάζονται τα αποτελέσματα της σχετικής υγρασίας και της θερμοκρασίας του αέρα. Η σχετική υγρασία 60% ή περισσότερο εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα, γεγονός που εμποδίζει την ικανότητα του σώματός σας να κρυώσει. Ο κίνδυνος για ασθένεια που σχετίζεται με τη θερμότητα αυξάνεται δραματικά όταν ο δείκτης θερμότητας ανεβαίνει στους 90 βαθμούς ή περισσότερο. Επομένως, είναι σημαντικό – ειδικά κατά τη διάρκεια των κυμάτων θερμότητας – να δοθεί προσοχή στον αναφερόμενο δείκτη θερμότητας και επίσης να θυμόμαστε ότι η έκθεση σε πλήρη ηλιοφάνεια μπορεί να αυξήσει τον αναφερόμενο δείκτη θερμότητας κατά 15 βαθμούς.

Η διαμονή σε μια αστική περιοχή, αυξάνει την επιρρέπεια ανάπτυξης θερμοπληξίας κατά τη διάρκεια παρατεταμένου κύματος θερμότητας, ιδιαίτερα εάν υπάρχουν στάσιμες ατμοσφαιρικές συνθήκες και κακή ποιότητα αέρα. Σε αυτό που είναι γνωστό ως «φαινόμενο νησιού θερμότητας», η άσφαλτος και το σκυρόδεμα αποθηκεύουν τη θερμότητα κατά τη διάρκεια της ημέρας και την απελευθερώνουν σταδιακά μόνο τη νύχτα, με αποτέλεσμα υψηλότερες θερμοκρασίες τη νύχτα.

Άλλοι παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με ασθένεια που σχετίζεται με τη θερμότητα περιλαμβάνουν:

• Ηλικία. Τα βρέφη και τα παιδιά ηλικίας έως 4 ετών και οι ενήλικες άνω των 65 ετών είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι επειδή προσαρμόζονται στη θερμότητα πιο αργά από ό, τι άλλα άτομα.
• Καταστάσεις υγείας. Αυτές περιλαμβάνουν καρδιακή, πνευμονική ή νεφρική νόσο, παχύσαρκο ή λιποβαρές δείκτη μάζας σώματος, υψηλή αρτηριακή πίεση, διαβήτη, ψυχική ασθένεια, δρεπανοκυτταρικό χαρακτηριστικό, αλκοολισμό, ηλιακό έγκαυμα και οποιεσδήποτε καταστάσεις που προκαλούν πυρετό.
• Φάρμακα, όπως αντιισταμινικά, χάπια διατροφής, διουρητικά, ηρεμιστικά, ηρεμιστικά, διεγερτικά, αντισπασμωδικά, φάρμακα για την καρδιά και την αρτηριακή πίεση όπως βήτα-αναστολείς και αγγειοσυσταλτικά, και φάρμακα για ψυχιατρικές ασθένειες όπως αντικαταθλιπτικά και αντιψυχωσικά. Τα παράνομα φάρμακα όπως η κοκαΐνη και η μεθαμφεταμίνη σχετίζονται επίσης με αυξημένο κίνδυνο θερμοπληξίας.
• Σακχαρώδης διαβήτης

Τρόποι αντιμετώπισης

Αντιμετώπιση

Εάν υποψιάζεστε ότι κάποιος έχει πάθει ηλίαση, καλέστε αμέσως το 166 ή μεταφέρετε το άτομο σε νοσοκομείο. Οποιαδήποτε καθυστέρηση στην αναζήτηση ιατρικής βοήθειας μπορεί να αποβεί μοιραία. Έως ότου έρθει η βοήθεια, ξεκινήστε πρώτες βοήθειες. Μετακινήστε το άτομο σε ένα κλιματιζόμενο περιβάλλον – ή τουλάχιστον σε μια δροσερή, σκιερή περιοχή – και αφαιρέστε τυχόν περιττά ρούχα. Εάν είναι δυνατόν, πάρτε τη θερμοκρασία του σώματος του ατόμου και ξεκινήστε τις πρώτες βοήθειες για να το κρυώσετε στους 38^ο C.

Δοκιμάστε αυτές τις στρατηγικές ψύξης του σώματος:

• Κάνετε αέρα πάνω από τον ασθενή, ενώ βρέχεται το δέρμα του με λίγο νερό.
• Εφαρμόστε παγοκύστες στις μασχάλες, στη βουβωνική χώρα, στο λαιμό και στην πλάτη του ασθενούς. Επειδή αυτές οι περιοχές είναι πλούσιες με αιμοφόρα αγγεία κοντά στο δέρμα, η ψύξη τους μπορεί να μειώσει τη θερμοκρασία του σώματος.
• Βυθίστε τον ασθενή σε ντους ή μπανιέρα με κρύο νερό.
• Εάν το άτομο είναι νεαρό και υγιές και υπέστη θερμοπληξία μετά από έντονη άσκηση, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα λουτρό πάγου για να βοηθήσετε να κρυώσει το σώμα.

Μην χρησιμοποιείτε πάγο για ηλικιωμένους ασθενείς, μικρά παιδιά, ασθενείς με χρόνια ασθένεια ή οποιονδήποτε των οποίων το θερμοπληξία εμφανίστηκε χωρίς έντονη άσκηση. Εάν η αντίδραση έκτακτης ανάγκης καθυστερήσει, καλέστε το δωμάτιο έκτακτης ανάγκης του νοσοκομείου για επιπλέον οδηγίες.

Πρόληψη

Όταν ο δείκτης θερμότητας είναι υψηλός, είναι καλύτερο να μείνετε σε ένα κλιματιζόμενο περιβάλλον. Εάν πρέπει να πάτε σε εξωτερικούς χώρους, μπορείτε να αποτρέψετε τη θερμοπληξία ακολουθώντας τα εξής βήματα:

• Φορέστε ελαφρύ, ανοιχτόχρωμο, χαλαρό ρούχο και καπέλο με φαρδύ γείσο.
• Χρησιμοποιήστε αντηλιακό με συντελεστή προστασίας από τον ήλιο (SPF) 30 και άνω.
• Πίνετε επιπλέον υγρά. Για την αποφυγή της αφυδάτωσης, συνιστάται γενικά να πίνετε τουλάχιστον οκτώ ποτήρια νερό, χυμό φρούτων ή χυμό λαχανικών την ημέρα. Επειδή η ασθένεια που σχετίζεται με τη θερμότητα μπορεί επίσης να προκύψει από την εξάντληση του αλατιού, μπορεί να είναι σκόπιμο να αντικαταστήσετε ένα αθλητικό ποτό πλούσιο σε ηλεκτρολύτες για νερό σε περιόδους ακραίας θερμότητας και υγρασίας.
• Λάβετε πρόσθετες προφυλάξεις κατά την άσκηση ή την εργασία σε εξωτερικούς χώρους. Η γενική σύσταση είναι να πίνετε περίπου 700 mL υγρών δύο ώρες πριν από την άσκηση και να σκεφτείτε να προσθέσετε άλλα 250 mL νερό ή αθλητικό ποτό αμέσως πριν από την άσκηση. Κατά τη διάρκεια της άσκησης, θα πρέπει να καταναλώνετε άλλα 250 mL νερό κάθε 20 λεπτά, ακόμα κι αν δεν αισθάνεστε διψασμένοι.
• Αποφύγετε την υπαίθρια δραστηριότητα τις πιο ζεστές ώρες της ημέρας. Εάν είναι δυνατόν, μετατοπίστε το χρόνο σας που περνάτε σε εξωτερικούς χώρους στις πιο δροσερές ώρες της ημέρας, είτε νωρίς το πρωί είτε μετά το ηλιοβασίλεμα.

Διατροφή για την πρόληψη και θεραπεία της ηλίασης

Για την πρόληψη της ηλίασης, ευεργετική είναι η αποφυγή των υγρών που περιέχουν καφεΐνη ή αλκοόλ, καθώς και οι δύο ουσίες προκαλούν απώλεια περισσότερων υγρών και να επιδείνωση ασθενειών που σχετίζονται με τη θερμότητα. Επίσης, δε συστήνεται η κατανάλωση δισκίων αλατιού μετά από παρατεταμένη άσκηση στη ζέστη. Ο ευκολότερος και ασφαλέστερος τρόπος αντικατάστασης αλατιού και άλλων ηλεκτρολυτών κατά τη διάρκεια του καύσωνα είναι η κατανάλωση αθλητικών ποτών ή χυμών φρούτων.

Η αύξηση της πρόσληψης πρόσληψης υγρών βοηθά σε μία καλύτερη κατάσταση ενυδάτωσης του οργανισμού, αλλά χρειάζεται προσοχή σε καταστάσεις όπως η καρδιακή, η νεφρική, και η ηπατική νόσος, οι δίαιτες περιορισμένης κατανάλωσης υγρών ή αν υπάρχει πρόβλημα με την κατακράτηση υγρών.

Εάν ζείτε σε ένα διαμέρισμα ή σπίτι χωρίς ανεμιστήρες ή κλιματισμό, προσπαθήστε να περνάτε τουλάχιστον δύο ώρες κάθε μέρα – κατά προτίμηση κατά τη διάρκεια του πιο ζεστού μέρους της ημέρας – σε ένα κλιματιζόμενο περιβάλλον. Στο σπίτι, σχεδιάστε τις κουρτίνες, τις αποχρώσεις ή τις περσίδες σας κατά τη διάρκεια του πιο ζεστού μέρους της ημέρας και ανοίξτε τα παράθυρα τη νύχτα στις δύο πλευρές του κτηρίου σας για να δημιουργήσετε διασταυρούμενο εξαερισμό.

* H Μάιρα-Ευαγγελία Στεφανάκου είναι Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, απόφοιτος του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών. Παρέχει κατ’οίκον διαιτολογικές υπηρεσίες στο Χολαργό και την Αγία Παρασκευή. Το άρθρο της δημοσιεύτηκε στο mednutrition.gr

Ακολουθήστε το Run 'n Fun στο Google News