Μια ευγενική απάντηση σε άρθρο του Χρήστου Χωμενίδη έδωσε με άρθρο του ο Γιάννης Ψαρέλης. Ο ιδρυτής της Triathlon Lab και προπονητής, μιλάει για την αξία του πρωταθλητισμού όταν γίνεται σωστά και όταν ακολουθούνται κανόνες. Διαβάστε αναλυτικά το άρθρο-απάντηση:
Αγαπητέ κ.Χωμενίδη,
Διάβασα με προσοχή το άρθρο σας με τίτλο «Ντροπή που περνιέται για καμάρι». Για να είμαι ειλικρινής περίμενα να υπάρχει μία απάντηση τόσο από την αθλητική ηγεσία του τόπου όσο και από την ακαδημαϊκή κοινότητα που ασχολείται με τον αθλητισμό. Καθώς δεν έχει υπάρξει κάτι τέτοιο επιτρέψτε μου να τοποθετηθώ. Ζητώ συγνώμη εάν έχει υπάρξει απάντηση και δεν το έχω αντιληφθεί.
Φυσικά εάν υπήρχε ανακοίνωση από ένα πολιτικό κόμμα τα αντανακλαστικά τους θα ήταν αστραπιαία. Όταν ένας πνευματικός άνθρωπος με υψηλού επιπέδου δεξιότητες γραφής τοποθετείται κανένας δεν αντιδρά. Και όφειλαν να αντιδράσουν γιατί έτσι δείχνουν ότι δεν έχουν όραμα για τον αθλητισμό ούτε κατανοούν τη δύναμη που έχει ένα επιδέξιος συγγραφέας όπως εσείς. Εάν δεν είχα την γνώση του αθλητικού πλαισίου και διάβαζα το άρθρο σας δεν θα ενθάρρυνα την κόρη μου να κάνει πρωταθλητισμό. Γι’ αυτό θεωρώ σημαντικό να σας απαντήσω γιατί πολλοί σας διαβάζουν και έχετε πολύ μεγάλη δύναμη επιρροής των αναγνωστών σας.
Επίσης είναι σημαντικό να σημειώσω ότι ο σεβασμός προς το πρόσωπό σας είναι αυτό που με οδήγησε να σας στείλω τούτη την επιστολή. Ανήκω σε μία γενιά που ως πρότυπα δεν είχαν τραγουδιστές, μοντέλα, chef, survivor… αλλά συγγραφείς. Περιμέναμε κάθε εβδομάδα τι θα γράψει ο Πλωρίτης την Κυριακή και τι δίσκους θα προτείνει ο Πετρίδης. Οι τσακωμοί μας ήταν Σεφέρης ή Ρίτσος, Ελύτης ή Καβάφης, Σάρτρ ή Καμύ, Mario Vitti ή Καραντώνης, …
Θα συμφωνήσω με αρκετά σημεία της τοποθέτησής σας αλλά θα ήθελα να μου επιτρέψετε να διαφωνήσω με αρκετά και κυρίως με τον αφορισμό του πρωταθλητισμού. Είναι λάθος και θα ήθελα να μου επιτρέψετε να επιχειρηματολογήσω σχετικά. Ο ίδιος αφορισμός θα μπορούσε να αφορά τον αθλητισμό γενικότερα. Όπως προφανώς γνωρίζετε υπάρχουν δύο σχολές στους ερμηνευτές του μαρξισμού αναφορικά με τον αθλητισμό. Ο ίδιος ο Μαρξ δεν είχε αναφερθεί ποτέ σχετικά αλλά το έκαναν οι ερμηνευτές του. Η πιο σκληροπυρηνική σχολή θεωρεί τον αθλητισμό ως ένα «κακό» που το χρησιμοποιεί η άρχουσα τάξη για να κάνει το εργατικό δυναμικό πιο παραγωγικό ενώ η πιο μετριοπαθής αποδέχεται ότι μπορεί ανάλογα των συνθηκών να είναι κάτι χρήσιμο ή κάτι «κακό» για τους ανθρώπους. Και την θεωρία του Norbert Ellias να χρησιμοποιήσουμε ο αθλητισμός και ο πρωταθλητισμός ήταν φυσική ανάγκη από τον περιορισμό των βιολογικών αναγκών και ορμών των ανθρώπων ως αποτέλεσμα των περιοριστικών νορμών/ κανόνων/ νόμων και την εξέλιξη των κοινωνιών μας.
Σε συνέχεια των παραπάνω θα μου επιτρέψετε να σημειώσω ότι το ίδιο ισχύει και για τον πρωταθλητισμό. Ναι έχετε απόλυτο δίκιο ο πρωταθλητισμός σε πολλές περιπτώσεις στην Ελλάδα – πέρα από τα πολύ σωστά που αναφέρετε για τα ολοκληρωτικά καθεστώτα- χρησιμοποιήθηκε τα προηγούμενα χρόνια για λόγους εσωτερικής προπαγάνδας των κυβερνήσεων. π.χ. Όταν προσπαθούσαμε να μπούμε στην ΟΝΕ πρώην κορυφαίο κυβερνητικό στέλεχος συνέδεε τις διεθνείς επιτυχίες των ελλήνων αθλητών με τη δυναμική της χώρας : “Οι επιτυχίες των Ελλήνων αθλητών μας δείχνουν ότι όταν εργαστούμε σκληρά μπορούμε να πετύχουμε οτιδήποτε». Ο πρωταθλητισμός ίσως έχει λάβει αρνητική χροιά για αρκετούς από τους έλληνες γιατί τον χρησιμοποιήσαν για να εξυπηρετήσουν συμφέροντά τους και όχι γιατί ως έννοια έχει κάτι αρνητικό.
Ξεκινώ με τη τελευταία σας πρόταση καθώς είναι πολύ σημαντική για οποιαδήποτε συζήτηση γύρω από την κοινωνική θέση του αθλητισμού. Ο αθλητισμός και το αθλητικό οικοδόμημα στη σύγχρονη εποχή προέκυψε ως συνέχεια του εκπολιτισμού του ανθρώπου (civilization process) και οι αρχές του δεν βασίζονται -άσχετα με ότι υποστηρίζουμε στην Ελλάδα – στους Ολυμπιακούς Αγώνες της αρχαιότητας αλλά στον ερασιτεχνικό αθλητισμό (amateur athletics/ sports) στο Ηνωμένο Βασίλειο τον 19ο αιώνα. Παρότι αυτό είναι πολύ σημαντικό δεν θα ήθελα να μείνω παραιτέρω σε αυτό.
Η ενασχόληση με ένα άθλημα έχει πολλά οφέλη για την σωματική υγεία ενός ανθρώπου και σε επίπεδο πρωταθλητισμού ακόμα και σε ακραία αγωνίσματα όπως το δικό μας άθλημα (Τρίαθλο Ironman) οι τυχόν βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό από βίαια διατάραξη της ομοιόστασης όλα τα στοιχεία συνηγορούν ότι είναι αναστρέψιμες. Τα οφέλη υπερτερούν κατά πολύ τυχόν παρενεργειών για το σώμα. Ναι ίσως υπάρχουν αθλήματα που είναι καλύτερα από άλλα για το σώμα μας σε επίπεδο πρωταθλητισμού.
Φυσικά όπως ορθώς θέσατε η μονοδιάστατη ενασχόληση με κάτι (αθλητισμός, μουσική, συγγραφή, επιστήμη, ζωγραφική, επιχειρήσεις…) ίσως δεν βοηθάει στην ψυχική και κοινωνική ανάπτυξη του ατόμου. Γι’ αυτό στις προηγμένες Δυτικές Κοινωνίες έχει εγκαταλειφθεί το προπονητικο – κεντρικό μοντέλο και πλέον έχει υιοθετηθεί το ουμανιστικό μοντέλο βασισμένο στην εργασία σε διάφορες επιστημονικές εργασίες και δοκίμια π.χ. των Lomardo & Kydman. Στόχος η ανάπτυξη του αθλητή ακόμα και σε επίπεδο πρωταθλητισμού να είναι ολιστική δηλαδή νοητικά, ψυχολογικά, κοινωνικά, συναισθηματικά και σωματικά κ.λπ.
Οι παθογένειες του ελληνικού αθλητισμού πέρα από την εκμετάλλευση από τα κόμματα και το κράτος είναι μεταξύ άλλων : Το λάθος προπονητικο μοντέλο που έχει χρησιμοποιηθεί, η έντονη πίεση σε νέα παιδιά να πετύχουν διακρίσεις σε μικρές ηλικίες (παγκόσμιοι πρωταθλητές σε κατηγορίες παίδων και εφήβων και μετά εξαφανίζονται), η μη συνεχής δια βίου επαγγελματική εκπαίδευση των προπονητών, η ασυδοσία των διοικητικών στελεχών, η μη εκπαίδευση των γονέων, η ύπαρξη ασφαλιστικών μέτρων για να περιοριστούν μέτρα διάφθοράς και κατάχρησης εξουσίας, η μη παρακολούθηση και εφαρμογή των διεθνών βέλτιστων πρακτικών στα κρατικά προγράμματα ανάπτυξης αθλητισμού, η έλλειψη εθνικής στρατηγικής που άφηνε περιθώριο σε κάθε αθλητική ομοσπονδία να κάνει ότι θέλει, η έλλειψη οράματος από τις κυβερνήσεις κ.λπ.
Το προπονητιοκεντρικό μοντέλο που έχει κυριαρχήσει στην Ελλάδα -λόγω του κρατικοκεντρικού χαρακτήρα του αθλητισμού, τις προσπάθειες των κομμάτων να ελέγξουν και να εκμεταλλευτούν τον αθλητισμό καθώς της παρουσίας πολλών προπονητών από την Ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια- οδηγεί σε αυταρχικό μοντέλο ηγεσίας εκ μέρους του προπονητή και δημιουργεί προϋποθέσεις λεκτικής και σωματικές βίας, κατάχρηση εξουσίας κ.λπ.
Πάνω από όλα ο παιδαγωγικός ρόλος του προπονητή που οφείλει να είναι ο βασικός του ρόλος ανεξαρτήτως εάν έχει ανήλικους ή ενήλικες αθλητές εξαφανίζεται με αυτή την προπονητικοκεντρική φιλοσοφία. Στην Ελλάδα έχουμε τηλεοπτικές εικόνες από προπονητές υψηλού επιπέδου να φωνάζουν, να βρίζουν τους παίκτες τους, να τους πετούν μπουκάλια κλ.π. Στην καλύτερη περίπτωση τους ευνουχίζουν μην αφήνοντάς τους να αναπτυχθούν και να γίνουν ικανοί να λαμβάνουν αποφάσεις (“decision makers”): “Δώσε την μπάλα δεξιά», «ρε παιδί μου τί έκανες, αυτό σου ζήτησα να κάνεις;»
Σε αντίθεση με αυτό σε αρκετές χώρες πλέον οι προπονητές για αθλητές άνω των 12 ετών δεν ομιλούν (υπάρχει σχετική οδηγία) όσο παίζεται το παιχνίδι και στα ταιμ άουτ δεν δίνουν οδηγίες αλλά κάνουν διάλογο με τους αθλητές. Σταδιακά έχουν εκχωρήσει την “εξουσία¨ στην ομάδα και την λήψη αποφάσεων στους αθλητές (delegation- let the athlete take the responsibility). Ωριμάζει η ομάδα και γίνεται εκχώρηση εξουσίας από τον προπονητή στους αθλητές και οι αποφάσεις λαμβάνονται από κοινού.
Στην σύγχρονη εποχή ο προπονητής δεν υποδεικνύει τι έχει κάνει λάθος ο αθλητής ούτε του καθορίζει τι να κάνει. Χρησιμοποιώντας την Σωκρατική μέθοδο θέτει ερωτήματα στον αθλητή για να σκεφθεί γιατί μόνο έτσι θα γίνει αποτελεσματικός να λαμβάνει αποφάσεις (decision maker).
Όμως το παραπάνω πρόβλημα για το πως αντιλαμβανόμαστε την εξουσία και την ηγεσία στην ελληνική κοινωνία δεν αφορά μόνο τους προπονητές. Και οι δάσκαλοι στα σχολεία, οι καθηγητές στα σχολεία και στα πανεπιστήμια, οι διευθυντές στο δημόσιο, οι manager στις επιχειρήσεις, οι γονείς με τα παιδιά τους κ.λπ. έχουν μάθει να ασκούν αυταρχική ηγεσία και όχι να αντιλαμβάνονται την «παιδαγωγική» διάσταση του ρόλου τους, δηλαδή να αναπτύξουν ανθρώπους και σταδιακά να εκχωρούν «εξουσία». Εχουμε παθογένειες ή έστω δεν ακολουθούμε τις πιο μοντέρνες κουλτούρες του Δυτικού κόσμου και αυτό είναι η αιτία. Όχι η αθλητική αριστεία είναι μία παιδαγωγική διαδικασία εάν πετάξουμε έξω από το αθλητικό πλαίσιο όσους προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τον αθλητισμό δηλαδή κράτη, κόμματα, διοικήσεις ομοσπονδιών, διοικήσεις σωματείων κ.λπ.
Ένα σημείο κλειδί για όσα αναφέρετε είναι ότι δεν υπάρχει εθνική οδηγία στην χώρα μας όπως υπάρχει στον Καναδά με το LTAD (Long Terms Athletes Development) και έτσι πιέζουν τα παιδιά από μικρή ηλικία να κάνουν πρωταθλητισμό σε ηλικία που δεν μπορούν να διαχειριστούν την ψυχολογική και σωματική πίεση και φορτία. Ναι πρέπει να κάνουν πρωταθλητισμό και θα τους ωφελήσει πολύ αλλά σε μεγαλύτερες ηλικίες, ιδανικά μετά τα 18. Τα πιο επικίνδυνα αθλήματα είναι αυτά που τα παιδιά κάνουνε πρωταθλητισμό σε μικρή ηλικία (ενόργανη γυμναστική, ρυθμική γυμναστική, συγχρονισμένη κολύμβηση, κλασσική κολύμβηση όταν δεν υπάρχει μακροπρόθεσμος σχεδιασμός ώστε μετά τα 18 να φτάνουν στην κορύφωση κ.λπ).
Ο αθλητισμός υψηλού επιπέδου είναι πολύ ευεργετικός για τους αθλητές εφόσον ο προπονητής ακολουθεί την ουμανιστική σχολή, ενδιαφέρεται για την εξέλιξη του ατόμου και όχι για την επίτευξη του αθλητικού στόχου. Ετσι η αθλητική επιτυχία που δεν είναι αυτοσκοπός αλλά είναι το φυσικό αποτέλεσμα μίας κοινής πορείας αυτογνωσίας και αριστείας και των δύο και αυτά δεν είναι θεωρητικά αλλά έχουν αποδειχθεί πολλές φορές στην πορεία σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Mε ειλικρινή εκτίμηση
Γιάννης Ψαρέλης, BSc, MSc, MBA
Triathlon Lab – Ιδρυτής
Email : smartsportcoach@hotmail.com
Κινητό : 6937170260
Ακολουθήστε το Run 'n Fun στο Google News
