Tης Ελίνας Τσιούλη*
Είναι γενικά αποδεκτό ότι τα αθλήματα απαιτούν αρκετές ικανότητες όπως πνευματική εγρήγορση, αναλυτικές ικανότητες, μνήμη, προβλεψιμότητα, στρατηγική και προσοχή και μ’ αυτόν τον τρόπο μπορούν να ενισχύσουν την πνευματική ανάπτυξη των ατόμων. Επίσης, τα αθλήματα αποτελούν έναν υγιή τρόπο έκφρασης, διασκέδασης και κοινωνικοποίησης.
Τον τελευταίο καιρό βλέπουμε πολλούς επαγγελματίες αθλητές να μιλόυν για το άγγος που τους καταβάλει και οδηγούνται ακόμα και στην κατάθλιψη.
Ποια είναι η έννοια του πρωταθλητισμου;
Η έννοια του πρωταθλητισμού και του ανταγωνισμού για τη νίκη είναι στη γραμμή της έννοιας του αθλητισμού αλλά συνήθως αποτελεί έναν ξεχωριστό χώρο. Ο στόχος του πρωταθλητή δεν είναι μόνο η χαρά της συμμετοχής αλλά και η πρωτιά και στην περίπτωση των επαγγελματιών πρωταθλητών ο στόχος μπορεί να είναι η καριέρα, το χρήμα και η δημοσιότητα. Ο πρωταθλητισμός απαιτεί πολλές ώρες προετοιμασίας, αφοσίωση, επίπονες προπονήσεις και αρκετές θυσίες. Η άθληση αποτελεί προτεραιότητα σε σύγκριση με άλλες υποχρεώσεις και η καθημερινότητα καθορίζεται από τις αθλητικές υποχρεώσεις.
Με άλλα λόγια, ο πρωταθλητισμός είναι αρκετά απαιτητικός και αγχωτικός και γι αυτό απαιτεί σθένος και συναισθηματική ωριμότητα. Αυτές οι συνθήκες μπορεί να είναι δύσκολες για νεαρούς αθλητές που δεν έχουν ακόμα φτάσει στο γνωστικό και συναισθηματικό επίπεδο που επιτρέπει την επεξεργασία δύσκολων συνθηκών και πιεστικών αισθημάτων. Η έντονη πίεση μπορεί να προκαλέσει την αντίδραση των παιδιών και αυτό συχνά οδηγεί στην απόφαση της παραίτησης και εγκατάλειψης του αθλήματος. Στη ζωή των παιδιών και εφήβων ο πρωταθλητισμός αρκετές φορές γίνεται μια επιπλέον υποχρέωση σ ’ένα ήδη επιβαρυμένο πρόγραμμα και μ’ αυτόν τον τρόπο σταματά να είναι απλώς ένα παιχνίδι ή διασκέδαση. Το κυνήγι της πρώτης θέσης αντιστρατεύεται την έννοια της συμμετοχής και της ψυχαγωγίας. Μάλιστα, όταν η αποδοχή εξαρτάται από την παρουσία και επίδοση στο άθλημα, τα άτομα νιώθουν ότι δε γίνονται αποδεκτά και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια διαρκή και έντονη ανησυχία και ανασφάλεια.
Τι μπορεί να επηρεάσει το στρες;
Το στρες μπορεί ευθέως να επηρεάσει τη φυσιολογία με την αύξηση της μυϊκής έντασης. Επίσης, μπορεί να επηρεάσει την ποσότητα και την ποιότητα του ύπνου. Η μυϊκή ένταση σε συνδυασμό με το διαταραγμένο ύπνο θα οδηγήσει στην κόπωση και τους τραυματισμούς. Επίσης, επηρεάζεται το ανοσοποιητικό σύστημα, κάνοντας τους αθλητές πιο ευάλωτους στην ασθένεια και η επίδραση φαίνεται επιπλέον στη διαδικασία αποκατάστασης. Η ανάρρωση από τους τραυματισμούς μπορεί να είναι πιο αργή και να απαιτηθεί περισσότερος χρόνος από το συνηθισμένο.
Αν έχετε εισέλθει σε μια φάση εξαιρετικά υψηλού στρες, που δεν μπορείτε να διαχειριστείτε, είναι προτιμότερο να συζητήσετε με τον προπονητή σας ή να συμβουλευτείτε ψυχολόγο.
Οι αθλητές και οι προπονητές πρέπει να εργαστούν μαζί για να ανιχνεύσουν τί προκάλεσε το στρες και να εφαρμόσουν μηχανισμούς διαχείρισης όπως η χαλάρωση και η θέσπιση στόχων. Από την στιγμή που το στρες έχει κάνει την εμφάνισή του, οι αθλητές πρέπει να ενθαρρυνθούν να σκεφτούν διαφορετικά για τα προβλήματά τους. Η αλλαγή της σκέψης μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγή της αντίδρασης οδηγώντας κατ’ επέκταση σε μια πιο παραγωγική παρουσία και πιο ανθεκτική στάση στην προπόνηση και τον ανταγωνισμό. Ο σχεδιασμός της αντιμετώπισης πρέπει να εστιαστεί στη μετατροπή του στρες σε όφελος, στη διαχείριση του στρες της προπόνησης, στη διαχείριση του στρες του ανταγωνισμού και τέλος στη διαχείριση του στρες της καθημερινότητας.
Κάντε το στρες να δουλέψει για εσάς
Έχει αποδειχτεί ότι ένα ποσό στρες είναι ωφέλιμο για έναν αθλητή. Μια μικρή ποσότητα στρες μας βοηθάει να επικεντρωνόμαστε και μας επιτρέπει να επιδείξουμε περισσότερη ενέργεια. Κι ενώ ένας αθλητής μπορεί να διαχειριστεί καλύτερα το στρες από έναν μη αθλητή διότι έχει εξασκηθεί να διαχειρίζεται την πίεση, η υπερβολική προπόνηση ή ο υπερβολικός ανταγωνισμός μπορεί να καταστρέψει χρόνια σκληρής δουλειάς. Το υπερβολικό στρες έχει ευθεία επίδραση στην ορμονολογική ισορροπία και επηρεάζει ολόκληρο το μεταβολισμό μας και το ανοσοποιητικό σύστημα. Επομένως, οι αθλητές θα πρέπει να προσέχουν να επιτυγχάνουν καλή ισορροπία κατορθώνοντας υψηλό επίπεδο φυσικής κατάστασης χωρίς να ξεπερνούν τα φυσικά και πνευματικά τους όρια.
Το στρες είναι αδύνατο να αποφευχθεί αλλά μπορεί να ελεγχθεί και να δουλέψει προς όφελός μας. Παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν το στρες και την ανησυχία των αθλητών είναι: οι φυσικές απαιτήσεις, οι ψυχολογικές απαιτήσεις, οι προσδοκίες και η πίεση για υψηλές επιδόσεις. Υγιείς τρόποι για τους αθλητές για να αντιμετωπίσουν το στρες είναι η ενασχόληση με ευχάριστες δραστηριότητες, η επαρκής ξεκούραση, η θετική σκέψη, το γέλιο και η ενδυνάμωση των κοινωνικών σχέσεων.
Διαχείριση του στρες της προπόνησης
Ένα μεγάλο λάθος που κάνουν οι αθλητές είναι να προπονούνται σκληρά πολύ γρήγορα. Αντίθετα, η προπόνηση πρέπει να γίνεται προοδευτικά. Βεβαιωθείτε ότι το σώμα σας μπορεί να αντέξει το παρόν φορτίο προτού αυξήσετε το φορτίο και πάντα να δίνετε στον οργανισμό σας επαρκή ξεκούραση. Μάθετε να σπάτε τη μονοτονία της προπόνησης με την επιλογή ενός διαφορετικού σπορ μία ή δύο φορές την εβδομάδα. Τα οφέλη για την υγεία σας θα παραμείνουν, ενώ προάγεται ένα διάλειμμα από την προπόνηση για ένα μεγάλο γεγονός που σας ξεκουράζει πνευματικά.
Διαχειριστείτε το στρες του ανταγωνισμού
Αν βρίσκετε τον ανταγωνισμό στρεσογόνο, δεν θα έπρεπε να τον αποφεύγετε, θα πρέπει απλώς να τον επιλέγετε πιο προσεκτικά. Ως αθλητές, η αυτοπεποίθησή σας και η αυτοεκτίμησή σας θα αυξάνει κάθε φορά που έχετε επιτυχίες. Θα υπάρχουν φορές όμως που θα αποτυγχάνετε και αυτές οι περιπτώσεις θα πρέπει να λογίζονται ως μεγάλες εμπειρίες μάθησης.
Διαχειριστείτε το στρες της καθημερινότητας
Κάποιος που μετακομίζει, χωρίζει από έναν σημαντικό άλλο ή διέρχεται διαφόρων αλλαγών ζωής θα βιώσει στρες το οποίο πιθανότατα θα έχει επίδραση στην αγωνιστική του παρουσία. Από την στιγμή που δεν υπάρχει τρόπος αποφυγής έκθεσης σε στρεσογόνους παράγοντες, ο καλύτερος τρόπος για να το αντιμετωπίσετε είναι να περικόψετε το στρες σε άλλες περιοχές. Αν το στρες της καθημερινότητας είναι μεγάλο, περιορίστε τον ανταγωνισμό και δείτε την προπόνηση ως θεραπεία. Ποτέ μην αποφεύγετε εντελώς τη σωματική δραστηριότητα όταν είστε στρεσαρισμένοι.
Υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών
Τέλος, φροντίστε την υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών, ρύθμιση της ρουτίνας 24ωρου με επαρκή ξεκούραση και τακτικά γεύματα καθώς και άσκηση 30λεπτη τουλάχιστον πέντε φορές την εβδομάδα. Μ’ αυτούς τους τρόπους θα θέσετε υπό έλεγχο τα επίπεδα του στρες.
Διαβάστε ακόμα: Φυσικοί τρόποι για να αντιμετωπίσετε την πίεση και το στρες
Η Ελίνα Τσιούλη είναι Ψυχολόγος του ΕΚΠΑ με μεταπτυχιακή εξειδίκευση (M.Sc.) στον “Έλεγχο του Στρες και την Προαγωγή της Υγείας” στην Ιατρική Σχολή Αθηνών. Εργάζεται ιδιωτικά και παρέχει ψυχολογικές υπηρεσίες στο ιδιωτικό γραφείο στο Κολωνάκι. To άρθρο της δημοσιεύτηκε στο www.mednutrition.gr
Ακολουθήστε το Run 'n Fun στο Google News
