Γράφει η Εβίτα Σιατίτσα*
Μέλι ακούω και το μυαλό μου ταξιδεύει κατευθείαν σε ζεστούς λουκουμάδες πλημμυρισμένους με άφθονο μέλι ή ακόμη σε ζεστές φέτες φρέσκου ψωμιού με μέλι που πάντα είχαν την τιμητική τους στο οικογενειακό πρωινό. Ποιος άλλωστε δεν θα ζήλευε οτιδήποτε περιέχει αυτό το γλυκό έδεσμα; Οι λάτρεις του πολλοί, οι μη λάτρεις του νομίζω ελάχιστοι.
Ποια είναι η ιστορία αυτού του γνωστού σε όλους γλυκού πειρασμού, πως παράγεται και τι είδη μελιού υπάρχουν; Λεπτομέρειες που ίσως αγνοούμε όσο και αν μας συνεπαίρνει η γλυκιά του γεύση.
Το μέλι είναι ένα κολλώδες υλικό, με ιδιαίτερα ευχάριστο άρωμα. Όπως ίσως γνωρίζετε παράγεται από τις μέλισσες οι οποίες μαζεύουν το νέκταρ των φυτών, το μετατρέπουν σε μέλι, το οποίο αποτελεί και την τροφή τους, και το αποθηκεύουν στις κηρήθρες τους. Το μέλι έχει, όμως, πολλά… πρόσωπα και κάθε ένα από αυτά, διαφορετικά οφέλη για τον οργανισμο.
Θα μπορούσαμε να χωρίσουμε το μέλι σε δύο,μεγάλες κατηγορίες:
- Το μέλι που παράγεται από το νέκταρ των λουλουδιών και αποκαλείται για το λόγο αυτό ανθόμελο και
- Το μέλι των μελιτωμάτων, που παράγεται από το χυμό του πεύκου, της ελάτης και άλλων δασικών φυτών.
Ξεκινώντας από το ανθόμελο ποια είναι τα άνθη εκείνα από τα οποία παίρνουμε μέλι;
Θυμάρι
Η παραγωγή του ανέρχεται περίπου στο 10% της συνολικής παραγωγής μελιού στην Ελλάδα. Δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν ότι από το θυμάρι παράγεται το καλύτερο και πιο γευστικό μέλι. Το συναντάμε συχνά στα ελληνικά νησιά, όπου το θυμάρι αφθονεί.
Έχει μεγάλη αντοχή και έτσι κρυσταλλώνει σε διάστημα 6-18 μηνών από την παραγωγή του.
| Χρώμα | Θρεπτική αξία |
| Το θυμαρίσιο μέλι έχει ένα ανοιχτό κεχριμπαρένιο χρώμα. Μάλιστα το θυμαρίσιο μέλι της Aττικής και των Kυκλάδων είναι πιο ανοιχτό από το θυμαρίσιο μέλι της Kρήτης και των Δωδεκανήσων που είναι σκούρο πορτοκαλί. | Το θυμαρίσιο μέλι διαθέτει τονωτικές και αντισηπτικές ιδιότητες, ενώ συνίσταται για την πρόληψη ή/και αντιμετώπιση λοιμωδών, πεπτικών και αναπνευστικών παθήσεων. Είναι πλούσιο σε μέταλλα όπως ο χαλκός και ο σίδηρος, ενώ περιέχει και βόριο. |
Πορτοκαλιά
Το μέλι των εσπεριδοειδών σε συνδυασμό με το μέλι των άλλων οπωροφόρων αποτελεί το 25% της ελληνικής παραγωγής. Το μέλι που παράγεται από τα άνθη της πορτοκαλιάς είναι ιδιαίτερα αρωματικό και γευστικό.
Μειονέκτημά του είναι πως όντας αρκετά ευαίσθητο κρυσταλλώνει μέσα σε λίγους μόνο μήνες από την παραγωγή του.
| Χρώμα | Θρεπτική αξία |
| Διαθέτει ένα ανοιχτό ξανθό χρώμα, ενώ η κρυστάλλωση μπορεί να το κάνει σχεδόν άσπρο. | Το μέλι των εσπεριδοειδών έχει την υψηλότερη περιεκτικότητα ψευδαργύρου συγκριτικά με τα υπόλοιπα μέλια. Λόγω της ευαισθησίας του είναι καλό να καταναλώνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα από την παραγωγή του και να προφυλάσσεται από υψηλές θερμοκρασίες προκειμένου να παραμένει αναλλοίωτη η θρεπτική του αξία. |
Ρείκι
Πρόκειται για έναν μικρό αειθαλή θάμνο που τον συναντάμε σε αφθονία στις ημιορεινές περιοχές της Ηπειρωτικής Ελλάδας. Από το φυτό αυτό παράγεται το ρεικόμελο που θεωρείται από κάποιους το πιο υγιεινό μέλι. Το μέλι αυτό κρυσταλλώνει γρήγορα, μέσα σε μόλις 1-3 μήνες από την παραγωγή του.
| Χρώμα | Θρεπτική αξία |
| Έχει σκούρο ξανθό χρώμα, το οποίο αλλάζει σε κοκκινωπό καθώς περνάει ο καιρός. | Λέγεται πως το ανοιξιάτικο ρεικόμελο έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε σίδηρο. Επίσης φημίζεται για τις θεραπευτικές του ιδιότητες που είναι παρόμοιες με αυτές του βοτάνου. |
Κουμαριά
Το μέλι που παράγεται από αυτή χαρακτηρίζεται από μια ελαφρώς υπόπικρη γεύση και γι’ αυτό το λόγο έχει και μικρή εμπορική αξία. Συνήθως το αφήνουν μέσα στην κυψέλη για το ξεχειμώνιασμα του μελισσιού.
| Θρεπτική αξία |
| Το μέλι από κουμαριά χαρακτηρίζεται από τη χαμηλότερη περιεκτικότητα σε σάκχαρα, σε σύγκριση με τα υπόλοιπα μέλια. |
Καστανιά
Το μέλι που μας δίνει η καστανιά διαθέτει μια απαλή, ελαφρώς πικρή γεύση και έντονο άρωμα. Η συλλογή του αρχίζει το Μάιο και συνεχίζεται μέχρι τον Ιούλιο. Είναι ένα αρκετά ανθεκτικό μέλι καθώς κρυσταλλώνει αργά, μέσα σε 1-2 χρόνια.
| Χρώμα | Θρεπτική αξία |
| Μπορεί να το βρούμε από ανοιχτό έως σκούρο καφέ και συχνά κοκκινωπό, ανάλογα με την προέλευσή του. | Το καστανόμελο είναι πλούσιο σε ιχνοστοιχεία και αμινοξέα. Θεωρείται ότι έχει εφιδρωτικές ιδιότητες και ενθαρρύνει την κυκλοφορία του αίματος. |
Ηλιάνθος
Ένα ευαίσθητο μέλι που κρυσταλλώνει σε μόλις έναν με δύο μήνες από την παραγωγή του.
| Χρώμα | Θρεπτική αξία |
| Το μέλι που παράγεται από τον ηλίανθο είναι ανοιχτόχρωμο ενώ στην κρυσταλλική του μορφή γίνεται κιτρινωπό. | Είναι πλούσιο σε πολυφαινόλες οι οποίες ως αντιοξειδωτικές ουσίες που είναι βοηθούν στην καταπολέμηση του οξειδωτικού στρες |
Βαμβάκι
Κρυσταλλώνει μέσα σε ένα δύο μήνες από την παραγωγή του.
| Χρώμα |
| Ανοιχτόχρωμο μέλι που μετατρέπεται σε ασπριδερό μετά την κρυστάλλωσή του. |
Ψευδοακακία
Το λουλούδι της γνωστής σε όλους μας ακακίας με τα αγκάθια, που φύεται παντού, μας δίνει μέλι με απαλή γεύση και εξαίσιο άρωμα. Το μέλι αυτό θεωρείται πολύ καλής ποιότητας με το μειονέκτημα ότι κρυσταλλώνει γρήγορα.
| Χρώμα | Θρεπτική αξία |
| Είναι ανοιχτόχρωμο ενώ με το πέρασμα του χρόνου σκουραίνει. | Είναι πάρα πολύ γλυκό, γιατί έχει από τις υψηλότερες συγκεντρώσεις σακχάρων (φρουκτόζη) που συναντάμε στα ανθόμελα. Έχει επίσης χαμηλή περιεκτικότητα σε ένζυμα. |
Και κάπως έτσι περνάμε στη δεύτερη μεγάλη κατηγορία μελιού, το μέλι των μελιτωμάτων που μας δίνουν τα δασικά φυτά. Ποια είναι αυτά;
Πεύκο
Ιδιαίτερα διαδεδομένο στην Ελλάδα το πευκόμελο αποτελεί περίπου το 65% της συνολικής παραγωγής. Έχει έντονη γεύση αλλά λόγω της χαμηλής συγκέντρωσης σακχάρων δεν είναι ιδιαίτερα γλυκό. Το μέλι αυτό ανήκει στις ποικιλίες μελιού που δεν κρυσταλλώνουν. Συλλέγεται κυρίως από τον Αύγουστος έως τον Οκτώβριο. Το πευκόμελο που παράγεται στην Ελλάδα και στην Τουρκία θεωρούνται τα καλύτερα του κόσμου.
| Χρώμα | Θρεπτική αξία |
| Το χρώμα του πευκόμελου είναι χαρακτηριστικό και πιο σκούρο από το θυμαρίσιο. Εκείνο μάλιστα που παράγεται την άνοιξη είναι πιο ανοιχτόχρωμο και πιο διαυγές από εκείνο που παράγεται το φθινόπωρο. | Tο πευκόμελο θεωρείται μέλι υψηλής θρεπτικής αξίας. Έχει χαμηλή συγκέντρωση σε σάκχαρα ενώ είναι πλούσιο σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία όπως ασβέστιο, μαγνήσιο, ψευδάργυρο, σίδηρο και χαλκό. |
Έλατο
Υπολογίζεται ότι το 5% περίπου του μελιού που παράγεται στην Ελλάδα είναι από έλατο. Το αγαπημένο αυτό δέντρο μας δίνει μέλι με έντονη γεύση. Όπως και το πευκόμελο έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε γλυκόζη και έτσι έχει το ατού ότι δεν κρυσταλλώνει σχεδόν ποτέ.
| Χρώμα | Θρεπτική αξία |
| Ποικίλλει ανάλογα με την περιοχή προέλευσής του. Έτσι, το μέλι ελάτης από τη Bυτίνα Αρκαδίας ξεχωρίζει λόγω των κρεμ ανταυγειών που δημιουργούνται στο εσωτερικό του και λέγεται «Bανίλια ελάτης». Γενικά, το μέλι ελάτης έχει έντονα μελί χρώμα, σε άλλες περιοχές πιο σκούρο και σε άλλες πιο ανοιχτό. | Όπως και το πευκόμελο έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε γλυκόζη και είναι πλούσιο σε ιχνοστοιχεία όπως κάλιο, μαγνήσιο, φώσφορο και σίδηρο. |
Βελανιδιά
Το μέλι της θεωρείται το πιο σπάνιο και έχει ιδιαίτερη γεύση. Η διαδικασία συλλογής του ξεκινά τον Ιούνιο και μπορεί να φτάσει έως τα τέλη Αυγούστου με αρχές Σεπτεμβρίου.
| Χρώμα | Θρεπτική αξία |
| Το μέλι που παράγεται από τη βελανιδιά είναι σκούρου χρώματος (σχεδόν μαύρο) και οι μελισσοκόμοι συχνά το αποκαλούν μέλι «μελούρα» ή «μέλι από δέντρο». | Έχει σημαντική αντιοξειδωτική δράση. |
Στην αγορά συχνά συναντάμε και άλλα σπάνια είδη μελιού:
- Μέλι από τριφύλλι: προέρχεται κυρίως από τις μεγάλες πεδιάδες καλλιεργειών του Θεσσαλικού κάμπου και της Μακεδονίας
- Μέλι από ηλιοτρόπιο (ή αγριοσουσαμιά ή αγριοβαμβακιά): είναι ανοιχτόχρωμο κίτρινο, διαθέτει διακριτικό άρωμα και γεύση που αφήνει την αίσθηση πορτοκαλιού. Είναι το πιο παχύρρευστο μέλι από όλα τα ανθόμελα στην Ελλάδα.
- Μέλι από ευκάλυπτο: μέλι με ζωηρό άρωμα και γεύση ευκάλυπτου
- Μέλι από δεντρολίβανο: διαθέτει φινετσάτο άρωμα και γεύση ενώ είναι αρκετά ρευστό.
- Μέλι από ακακία: αραιό, με εξαιρετικά λεπτό άρωμα και γεύση ακακίας.
- Μέλι ελαιοκράμβης: συμπαγές μέλι, με υφή σαν γλυκό βανίλια και γεύση που, παρά την πυκνότητά της, διαλύεται γρήγορα στο στόμα, αφήνοντας μια περίεργη δροσιά και μια πολύ γλυκιά ελαιώδη γεύση.
- Μέλι από παλιούρι: παράγει μέλι με φωτεινό κίτρινο χρώμα και άριστη ποιότητα.
Διαβάστε ακόμα: Superfoods που ανεβάζουν διάθεση και ενεργοποιούν τον μεταβολισμό
*H Σιατίτσα Εβίτα είναι Διαιτολόγος – Διατροφολόγος με επιπλέον μεταπτυχιακή εξειδίκευση στην κλινική διαιτολογία. Έχει διατελέσει επιστημονικός συνεργάτης του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών από το 2008 έως το 2016 και σήμερα διατηρεί διαιτολογικό γραφείο στο Αγρίνιο Αιτωλοακαρνανίας. Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο www.mednutrition.gr
Ακολουθήστε το Run 'n Fun στο Google News