Γράφει η Ιωάννα Κατσαρόλη*
Δυστυχώς οι αριθμοί αποτυπώνουν μια θλιβερή αλήθεια! Ένας στους δύο παραλείπει το πρωινό του, ενώ μόνο 4 στους 10 τρώνε ένα πλήρες πρωινό. Για πολλούς ένα γεύμα το πρωί είναι χάσιμο χρόνου, άλλοι το θεωρούν πολυτέλεια, ενώ αρκετοί πιστεύουν ότι είναι σπατάλη σε θερμίδες!
Τι μας προσφέρει το πρωινό;
Θα εξακολουθούσατε να μένετε νηστικοί το πρωί, εάν γνωρίζατε ότι:
- Το πρωινό ξυπνάει τον εγκέφαλο και μας τροφοδοτεί με την απαραίτητη, για το ξεκίνημα της ημέρας μας, ενέργεια. Μάλιστα τo breakfast, αγγλιστί, σημαίνει σπάω τη νηστεία (break fast).
- Ένα γεύμα το πρωί δίνει το εναρκτήριο λάκτισμα στο μεταβολισμό μας και βοηθά στην καλύτερη ρύθμιση του σωματικού μας βάρους.
- Με ένα πλήρες πρωινό ικανοποιούμε σε μεγάλο βαθμό τις ανάγκες μας σε θρεπτικά συστατικά, όπως το ασβέστιο, οι φυτικές ίνες, οι βιταμίνες Α & C.
- Ο καταμερισμός του φαγητού, αρχής γενομένης από το πρωί, βελτιώνει τη λειτουργία της καρδιάς και των αγγείων και βοηθά στη μείωση της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων στο αίμα.
Το 25-30% των θερμίδων που «δικαιούμαστε» να φάμε μέσα στην ημέρα θα πρέπει να τις «τρώμε» το πρωί
Είναι σημαντικό δε, η ενέργεια αυτή να περιέχει όλα τα μακροθρεπτικά συστατικά -δηλαδή από υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και λιπαρά, τότε μόνο το πρωινό μας θα είναι πλήρες. Καλό θα ήταν λοιπόν να ξεκινάμε τη μέρα μας με γεμάτο στομάχι, διότι, ως γνωστόν, νηστικό αρκούδι δεν χορεύει! Αυτό ωστόσο σε καμία περίπτωση δε σημαίνει ότι «πρωί είναι… ό,τι και να φάω, θα τα κάψω μέχρι το βράδυ!».
Πότε λοιπόν το πρωινό μας είναι πλήρες και πότε γίνεται… λουκούλλειο; Θα πρέπει να κάνουμε μαθηματικές πράξεις με χαρτί και με μολύβι για να οργανώσουμε ένα σωστό πρωινό; Ή μήπως υπάρχει ένας πιο εύκολος τρόπος για να υπολογίσουμε τι αλλά και πόσο θα πρέπει να φάμε;
Το πόσο θα φάμε εξαρτάται λιγότερο από το πόσο πεινάμε. Επηρεάζεται κυρίως από το περιβάλλον μας! Είμαστε δηλαδή επιρρεπείς να φάμε περισσότερο για παράδειγμα όταν αντικρύζουμε πολύ φαγητό σε ένα μπουφέ, όταν σερβίρουμε σε ένα μεγαλύτερο πιάτο, όταν τρώμε αφηρημένα βλέποντας τηλεόραση ή όταν όλοι στην παρέα είναι καλοφαγάδες!
Τι φταίει λοιπόν, που σήμερα τρώμε περισσότερο;
- Πολύ, φθηνό και γρήγορο φαγητό.
- Μεγαλύτερες μερίδες… πολύ μεγαλύτερες από την περίφημη μερίδα εστιατορίου.
- Xtra Large… συσκευασίες.
- Πιάτα και ποτήρια στην… ανάπτυξη!
Συγκριτικά με τριάντα χρόνια πριν, οι μερίδες μας σήμερα είναι διπλάσιες και σε ορισμένες περιπτώσεις πενταπλάσιες! Μπορεί να μην ευθύνονται μόνο οι μεγαλύτερες μερίδες που σήμερα τρώμε δύο έως και τέσσερις φορές περισσότερο συγκριτικά με τους γονείς και τους παππούδες μας, ωστόσο το μέγεθος της μερίδας φαίνεται να ανεβαίνει χεράκι – χεράκι μαζί με το νούμερο στα παντελόνια! Σερβίροντας λοιπόν μεγαλύτερη μερίδα τρώμε έως και 30% περισσότερο φαγητό. Αυτό μεταφράζεται σε 200 θερμίδες επιπλέον κάθε μέρα. Δεν θα πρέπει συνεπώς να εκπλαγούμε εάν ο δείκτης στη ζυγαριά μας έχει ανέβει 10 κιλά, μόλις σε έναν χρόνο.
Μερίδες σε… πάχυνση
Για να αποκτήσουμε καλύτερο έλεγχο της μερίδας που τρώμε είναι σημαντικό να έχουμε έναν μπούσουλα, γιατί ακόμα και ένα έμπειρο μάτι, όπως αυτό του διαιτολόγου ή του μάγειρα, μπορεί εύκολα να ξεγελαστεί. Οι περισσότεροι όμως δε διαθέτουμε ζυγαριές τροφίμων ή σκεύη μέτρησης και μεταξύ μας… μπορεί απλώς να μην έχουμε τον χρόνο ούτε και τη διάθεση να μετράμε γραμμάρια. Σωστά; Και εάν απαντούσα ότι υπάρχει τρόπος να υπολογίσουμε την ποσότητα εύκολα και κυρίως αποτελεσματικά και μάλιστα τη μεζούρα την έχουμε κυριολεκτικά «ανά χείρας»;
Η παλάμη είναι ένας εξαιρετικός οδηγός μερίδων και κυρίως… εξατομικευμένος! Μπορούμε να ελέγχουμε την ποσότητα του φαγητού που τρώμε, με γνώμονα εάν χωράει στην παλάμη μας!
- Γροθιά= 1 φλιτζάνι (δημητριακά πρωινού ολικής άλεσης, ζυμαρικά, φρούτα, λαχανικά)
- Ακροδάχτυλο=1 κουταλιά γλυκού (ζάχαρη, μέλι, μαρμελάδα)
- Αντίχειρας=1-2 κ σ (ελαιόλαδο, μαργαρίνη, ταχίνι, ντρέσινγκ, τυρί επάλειψης)
- Χούφτα Σφιχτή=30 γραμμάρια (ξηροί καρποί, κουλουράκια)
- Χούφτα χαλαρή= 60 γραμμάρια (ξηροί καρποί, κουλουράκια)
- Παλάμη=90-120 γραμμάρια (κρέας, ψάρι, κοτόπουλο, πατάτα)
Προτάσεις πρωινών
Ποιο πρωινό θα επιλέξετε αύριο για να έχετε ενέργεια στις πρωινές σας εργασίες; Μερικές ιδέες μπορείτε να δείτε παρακάτω!
- Γάλα ή γιαούρτι με δημητριακά πρωινού ολικής άλεσης και αποξηραμένα φρούτα
- Γιαούρτι με μέλι και ξηρούς καρπούς
- Γιαούρτι με δημητριακά πρωινού ολικής άλεσης και μαρμελάδα
- Δημητριακά πρωινού ολικής άλεσης με ξηρούς καρπούς και φρούτα εποχής
- Ψωμί ολικής άλεσης με φυτική μαργαρίνη και μέλι
- Ψωμί ολικής άλεσης με τυρί επάλειψης και αβοκάντο
- Φυσικός Χυμός με ψωμί ολικής άλεσης και αυγό
- Smoothie με κεφίρ, φρούτα εποχής και ταχίνι
- Κεφίρ με δημητριακά πρωινού ολικής άλεσης και σπόρους chia
Θρεπτικά τρόφιμα για το πρωινό σας!
Δημητριακά πρωινού ολικής άλεσης: για γεύση και θρεπτικά συστατικά! Εάν μάλιστα συνδυάζουν στο ίδιο προϊόν σιτάρι και βρώμη ολικής άλεσης αυξάνουν τη θρεπτική αξία του πιάτου, ενώ για να είστε σίγουροι ότι θα έχουν μία καλή ποσότητα φυτικών ινών αναζητήστε την ολική άλεση ως πρώτο συστατικό.
Ποικιλία σε Ξηρούς καρπούς και εναλλακτικά να χρησιμοποιήσουμε σπόρους όπως ο ηλιόσπορος, ο κολοκυθόσπορος, ο λιναρόσπορος, το chia κ.α.
Αποξηραμένα φρούτα… και γιατί όχι να προτιμήσουμε ελληνικά προϊόντα όπως είναι οι σταφίδες και τα σύκα!
Σπιτικές μαρμελάδες με φρούτα εποχής: Για μέσο επάλειψης μπορούμε να επιλέξουμε το ταχίνι, τη φυτική μαργαρίνη ή το λιωμένο αβοκάντο
Για να ενισχύσουμε τα αρώματα προαιρετικά προσθέτουμε κανέλλα, τζίντζερ ή κουρκουμά.
Το ξέρατε ότι…
Καλό θα ήταν να επιλέγουμε γάλα και γιαούρτι χαμηλότερο σε λιπαρά; Ωστόσο, το πλήρες γάλα πρέπει να καταναλώνεται από παιδιά ηλικίας έως 3 ετών, καθώς τα λιπαρά του γάλακτος είναι απαραίτητα για τη σωστή εγκεφαλική ανάπτυξη και λειτουργία.
Θα ήταν προτιμότερο να επιλέγουμε ψωμί και δημητριακά ολικής άλεσης. Μάλιστα είναι σαφές ότι όσοι συνηθίζουν να ξεκινούν την ημέρα τους με δημητριακά διατηρούν ένα καλύτερο προφίλ υγείας και ένα πιο σωστά ρυθμισμένο σωματικό βάρος!
Η μερίδα έχει μέγεθος και το μέγεθος… ηλικία
| 1-3 ετών | 4-6 ετών | 7-12 ετών | Ενήλικες | |
| Γάλα | ½ φλιτζάνι | ¾ -1 φλιτζάνι | 1 φλιτζάνι | 1 φλιτζάνι |
| Δημητριακά | 1-2 κ. σούπας | 2-3 κ. σούπας | 4-5 κ. σούπας | 5-8 κ. σούπας |
| Γιαούρτι | 1/3 φλιτζάνι | ½ φλιτζάνι | ¾ -1 φλιτζάνι | 1 φλιτζάνι |
| Τυρί | 15 g | 30 g | 30 g | 45 g |
| Αυγό | ½ | 1 μικρό | 1 -2 μικρά | 1 μεγάλο |
| Ψωμί | ½ φέτα | ½ φέτα | 1 φέτα | 1 φέτα |
| Φρούτα | ½ μικρό | 4-6 κουταλάκια ή
½ – 1 μικρό |
1 μικρό
¾ φλιτζάνι |
1 μέτριο φρούτο |
| Φρούτα Κομπόστα | ¼ φλιτζάνι | ¼ φλιτζάνι | ¼ φλιτζάνι | ½ φλιτζάνι |
| Χυμοί Φρούτων | ¼ φλιτζανιού | 1/3 φλιτζάνι | 120 ml | 250 ml |
Οι μερίδες βέβαια είναι εξατομικευμένες, εξαρτώνται δηλαδή από το φύλο, την ηλικία, το βάρος, το ύψος, τη φυσική δραστηριότητα αλλά και από τις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε ατόμου. Για να επιλέγουμε λοιπόν κάθε φορά την κατάλληλη μερίδα θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο να διαβάζουμε σωστά τη σήμανση που φέρει κάθε τρόφιμο!
Πως υπολογίζουμε μία μερίδα από τις ετικέτες τροφίμων;
Διαβάστε τα προσεκτικά στις ετικέτες τροφίμων:
- Ποια είναι η μερίδα και
- Πόσες μερίδες περιέχονται στη συσκευασία
Προσοχή: Μπορεί η συσκευασία να περιέχει περισσότερες από μια μερίδες!
Στη μερίδα μας μπορούμε να υπολογίσουμε:
- Τις συνολικές θερμίδες και τις θερμίδες από λίπος
- Τους συνολικούς υδατάνθρακες (απλοί, σύνθετοι και φυτικές ίνες)
Προσέχουμε την «κρυμμένη» ζάχαρη
- Υδατάνθρακες που προστίθενται για γεύση ή άρωμα, όπως η σουκρόζη (κλασσική ζάχαρη), η δεξτρόζη, το σιρόπι γλυκόζης ή καλαμποκιού (corn syrup).
- Ένδειξη χωρίς ζάχαρη (Τρόφιμα που δεν περιέχουν πάνω από 0,5γραμ./100γραμ. σάκχαρα.) Δεν θα πρέπει να υπερ – καταναλώνονται διότι εξακολουθούν να περιέχουν υδατάνθρακες.
- Αλκοόλες σακχάρων ή Πολυόλες: Σορβιτόλη, Ξυλιτόλη, Μανιτόλη, έχουν λιγότερες θερμίδες από τα απλά σάκχαρα, δεν σημαίνει ωστόσο ότι το τρόφιμο είναι χαμηλό σε υδατάνθρακες ή σε θερμίδες
Να θυμάστε…
- Όσο πιο μπροστά στη λίστα αναγράφεται ένα συστατικό, τόσο μεγαλύτερη είναι η περιεκτικότητά του, στο τρόφιμο. Για παράδειγμα, όταν διαλέγετε δημητριακά πρωινού είναι καλό να αναζητάτε την ολική άλεση ως πρώτο συστατικό, ώστε να κερδίσετε περισσότερα θρεπτικά συστατικά!
- Επιλέγουμε τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες και χαμηλά σε ζάχαρη, κορεσμένα λιπαρά, τρανς λιπαρά, χοληστερόλη και νάτριο (δηλαδή αλάτι).
*Η Ιωάννα Κατσαρόλη είναι Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος με μεταπτυχιακή ειδίκευση στη Διατροφή Αθλητών και Αθλούμενων. Διατηρεί διαιτολογικό γραφείο στη Χαλκίδα, είναι επιστημονικός συνεργάτης του medNutrition και συγγραφέας του βιβλίου «Μερίδες: Το μέγεθος… μετράει». Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο www.mednutrition.gr
Διαβάστε ακόμα: Ο κίνδυνος για παιδιά που δεν τρώνε πρωινό!
Ακολουθήστε το Run 'n Fun στο Google News