Του Μάνου Χατζηγιάννη (Κουζουλοί Δρομείς- Ομάδα Αλληλεγγύης)

“Οι δημοσιογράφοι είναι σαν τα σκυλιά. Οποτεδήποτε κάτι κινείται, αρχίζουν να γαβγίζουν” έλεγε ο Γερμανός φιλόσοφος Άρθουρ Σοπενχάουερ. Με την τριπλή ιδιότητα του δημοσιογράφου, του δρομέα και του σκυλοπατέρα ανοίγουμε σήμερα μαζί με το runnfun.gr τον πολύ ευαίσθητο φάκελο “Επιθέσεις σκυλιών σε δρομείς”.

Το ζήτημα έχει λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις το τελευταίο χρονικό διάστημα με καταγεγραμμένα επαναλαμβανόμενα περιστατικά επιθέσεων από αδέσποτα ζώα σε αθλούμενους και δυστυχώς με τραγικά αποτελέσματα σε κάποιες εξ αυτών των επιθέσεων.

Με αφορμή και την Παγκόσμια Ημέρα Αδεσπότων Ζώων (4 Απριλίου) αναζητήσαμε τις κατάλληλες επιστημονικές απαντήσεις από μια ειδικό, η οποία τυγχάνει και η ίδια δρομέας.

Η κα Παρασκευή Παπανικολάου με μακροχρόνιες σπουδές επί ενός αντικειμένου, το οποίο στην Ελλάδα είναι ακόμη άγνωστο και απέχει από την απλή ιδιότητα του “εκπαιδευτή σκύλων”, αποκρυπτογραφεί την συμπεριφορά των ζώων, τα βαθύτερα αίτια, αλλά και τις κατά καιρούς αφορμές, που μπορεί να οδηγήσουν σε ένα δυσάρεστο συμβάν.

Νέες επιθέσεις από αγέλες σκύλων σε δρομείς σε δύο σημεία στη Θεσσαλονίκη

Η κα Παπανικολάου με εξειδίκευση στην εφαρμοσμένη συμπεριφοριστική ζώων είναι διπλωματούχος στους τομείς:

• Advanced Diploma in Applied Animal Behaviour Student
• Higher Diploma in Canine Behaviour and Psychology
• Certified Puppy Trainer

“Για το σκύλο δεν υπάρχει κακή συμπεριφορά, υπάρχει συμπεριφορά που επιβραβεύεται και συμπεριφορά που δεν έχει κάποιο αποτέλεσμα. Με απλά λόγια, ένας δρομέας τρέχει, ο σκύλος τον βλέπει και αρχίζει να γαβγίζει, ο δρομέας συνεχίζει τον δρόμο του, οπότε ο σκύλος αρχίζει να κυνηγά τον δρομέα, θέλοντας να απομακρύνει την απειλή όσο πιο γρήγορα γίνεται. Ο δρομέας σιγά σίγα απομακρύνεται (όπως θα έκανε ούτως ή άλλως) αλλά στο μυαλό του σκύλου μόλις έχει δημιουργηθεί ο συσχετισμός μεταξύ γαβγίσματος/κυνηγιού και απομάκρυνσης του κινδύνου. Η συμπεριφορά έχει επιβραβευτεί αυτόματα.” αναλύει η κα Παπανικολάου.

Χωρίς περιστροφές εξηγεί πως η καραντίνα εντείνει το πρόβλημα, δίνει συμβουλές για το πως πρέπει να αντιδράσει ένας αθλούμενος-θύμα επίθεσης, θέτει τον δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων σχετικά με το κατά πόσο είμαστε εξοικειωμένοι ως κοινωνία με την δράση-αντίδραση αδέσποτων ζώων και καταλήγει σημειώνοντας με νόημα πως αυτό είναι ένα πρόβλημα που δεν λύνεται..από τον καναπέ!

Διαβάστε όλα όσα είπε:

– κα Παπανικολάου, το τελευταίο διάστημα έχουν καταγραφεί επαναλαμβανόμενα περιστατικά ομαδικών επιθέσεων σκυλιών σε δρομείς, με τραγικά μάλιστα αποτελέσματα. Που πιστεύετε πως οφείλεται αυτό το φαινόμενο;

Δεν υπάρχει μία απλή απάντηση σε αυτό το ερώτημα, μιας και θα μπορούσαν συμβάλλουν διάφοροι παράγοντες. Το κυνήγι και πιο σπάνια η επίθεση από σκύλο σε δρομέα, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να οφείλεται καθαρά σε γενετικούς λόγους, καθότι κάποιες φυλές έχουν δημιουργηθεί και εκτραφεί από εμάς για συγκεκριμένους σκοπούς. Η γενετική αυτή επέμβαση έχει ως αποτέλεσμα την ενίσχυση κάποιων ενστίκτων, όπως το να κυνηγούν ένα θήραμα (chase/prey drive). Όλοι έχουμε δει ένα σκυλάκι να παίζει και να κυνηγά μία μπάλα, η μπάλα γίνεται ρόδα και η ρόδα ποδηλάτης. Όλοι επίσης έχουμε δει ένα terrier να «σκοτώνει» ένα χνουδωτό ζωάκι και ίσως το έχουμε επιβραβεύσει, καθημερινές συμπεριφορές που εντός οικίας είναι άκακες και απολύτως αποδεκτές. Μην ξεχνάμε ότι κάποτε τα αδέσποτα ήταν δεσποζόμενα ζώα. Σε άλλες περιπτώσεις και από άποψη συμπεριφοριστικής, το φαινόμενο αυτό μπορεί να οφείλεται σε φόβο προς τον άνθρωπο. Ένας σκύλος θα δαγκώσει μόνο εάν αισθανθεί πραγματική απειλή ή εάν δεν το έχουμε δώσει εμείς άλλη επιλογή. Οποιοσδήποτε σκύλος, είτε αδέσποτος είτε δεσποζόμενος που αισθάνεται ότι κινδυνεύει θα βρει τρόπο να προστατευθεί και φυσικά θα χρησιμοποιήσει τα μέσα που έχει. Τέλος ένας σκύλος που αισθάνεται ότι κάποιος εισβάλει στο περιβάλλον του, θα προστατεύσει και τον χώρο του αλλά και την κοινωνική ομάδα στην οποία ζει. Να σημειωθεί εδώ ότι οι συγκεκριμένες συμπεριφορές εκδηλώνονται και σε δεσποζόμενα σκυλιά και σε αδέσποτα. Για το σκύλο δεν υπάρχει κακή συμπεριφορά, υπάρχει συμπεριφορά που επιβραβεύεται και συμπεριφορά που δεν έχει κάποιο αποτέλεσμα. Με απλά λόγια, ένας δρομέας τρέχει, ο σκύλος τον βλέπει και αρχίζει να γαβγίζει, ο δρομέας συνεχίζει τον δρόμο του, οπότε ο σκύλος αρχίζει να κυνηγά τον δρομέα, θέλοντας να απομακρύνει την απειλή όσο πιο γρήγορα γίνεται. Ο δρομέας σιγά σίγα απομακρύνεται (όπως θα έκανε ούτως ή άλλως) αλλά στο μυαλό του σκύλου μόλις έχει δημιουργηθεί ο συσχετισμός μεταξύ γαβγίσματος/κυνηγιού και απομάκρυνσης του κινδύνου. Η συμπεριφορά έχει επιβραβευτεί αυτόματα για τον σκύλο και θα συνεχίσει να την επαναλαμβάνει μέχρι ως ότου αυτή η συμπεριφορά αντικατασταθεί από κάποια άλλη.

– Κάποια από τα περιστατικά έχουν καταγραφεί πριν από την περίοδο της καραντίνας και κάποια μετά την επιβολή των μέτρων. Θεωρείτε πως υπάρχει περίπτωση έξαρσης τέτοιων φαινομένων όσο η αυτοαπομόνωση συνεχίζεται;

Σαφώς αυτά τα φαινόμενα υπάρχουν σε παγκόσμιο επίπεδο και χωρίς την επιβολή των μέτρων αυτοαπομόνωσης λόγω της πανδημίας. Παράμετροι όμως που θα μπορούσαν να έχουν επηρεάσει την αύξηση των φαινομένων μετά την επιβολή των μέτρων ίσως είναι η αύξηση αθλούμενων και μη που δεν έχουν συνηθίσει να έρχονται σε επαφή με ομάδες αδέσποτων σκυλιών και κατά λάθος εισέρχονται στο δικό τους περιβάλλον. Σίγουρα λόγω των μέτρων έχει μειωθεί η συχνότητα των γευμάτων τους, δημιουργώντας μία ανασφάλεια και μία νευρικότητα σε αυτά τα ζώα. Επίσης λόγω παραπληροφόρησης έχουν αυξηθεί τα φαινόμενα εγκατάλειψης, γεγονός που οδηγεί στην ανισορροπία των δυναμικών μέσα στις ομάδες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα όσο τα μέλη αυξάνονται οι πόροι (φαγητό, νερό, στέγη) να μειώνονται.

-Τι πρέπει να κάνει ένας αθλούμενος, είτε δρομέας είτε ποδηλάτης, αν έρθει αντιμέτωπος με μια παρόμοια κατάσταση επίθεσης;

Αρχικά ο οποιοσδήποτε αθλούμενος οφείλει να ξέρει να διαβάζει την γλώσσα σώματος του ζώου. Υπάρχουν τα εμφανή σημάδια, όπως το γάβγισμα, γρύλισμα και η επίθεση αλλά υπάρχουν και τα πιο ήπια σημάδια, όπως η απόλυτη ακινησία, του σούφρωμα της μουσούδας, ή την ουρά που κινείται χαμηλά και όχι χαρούμενα. Εάν έρθουμε αντιμέτωποι με ένα σκυλί που παρουσιάζει τα παραπάνω συμπτώματα, αρχικά αποφεύγουμε να το δούμε στα μάτια, γυρίζουμε το σώμα στο πλάι (όσο μικρότερο όγκος τόσο λιγότερο απειλητικοί φαινόμαστε), τα χέρια μας να είναι κοντά στο σώμα μας, μένουμε ακίνητοι για λίγο και απομακρυνόμαστε αργά και σταθερά, χωρίς βιαστικές και απειλητικές κινήσεις, και ποτέ δεν σηκώνουμε ξύλα ή οτιδήποτε για να απειλήσουμε το σκύλο. Είναι επιθυμητό να γυρίσουμε και να φύγουμε όπως ήρθαμε, απομακρύνοντας τον εαυτό μας από την εριστική κατάσταση. Επίσης δεν φωνάζουμε, μιας και το μόνο που θα καταφέρουμε θα είναι να αυξήσουμε την αδρεναλίνη του σκύλου. Στην ατυχή περίπτωση που κάποιος σκύλος όντως επιτεθεί, ο πιο εύκολος τρόπος για να τον σταματήσουμε είναι να καλύψουμε τα μάτια του με οποιοδήποτε ύφασμα, μιας και όταν χάσει ξαφνικά το οπτικό του πεδίο θα δοθεί η ευκαιρία στον άνθρωπο να ξεφύγει. Στην εσχάτη των περιπτώσεων, εάν βρεθούμε στο έδαφος καλύπτουμε το κεφάλι μας και τον αυχένα μας και κουλουριαζόμαστε σε μία μπάλα, μέχρι ο σκύλος να χάσει το ενδιαφέρον του ή να έρθει βοήθεια. Επαναλαμβάνω ότι δεν χτυπάμε τον σκύλο και είμαστε όσο πιο ήρεμοι μπορούμε και προσπαθούμε με τύχη να βρούμε ένα εμπόδιο να μπει ανάμεσά μας. Το να προσπαθούμε να μιλήσουμε στον σκύλο ενδέχεται να έχει αρνητικά αποτελέσματα, οπότε η ψυχραιμία είναι η βέλτιστη αντίδραση μας.

-Γιατί μπορεί μια ομάδα αδέσποτων σκύλων να επιτεθεί σε έναν αθλούμενο ακόμη και αν αυτός έχει και ο ίδιος σκύλο, όχι μαζί του την ώρα της άθλησης, αλλά γενικά ως ιδιοκτήτης γνωρίζει συμπεριφορές του ζώου;

Ένας αθλούμενος κηδεμόνας σκύλου οφείλει να γνωρίζει τη γλώσσα σώματος ενός σκύλου και φυσικά ποια είναι τα επικίνδυνα σημάδια, όπως προαναφέραμε. Το ότι μπορεί να φέρουμε εμείς κάποιες μυρωδιές ενός κατοικίδιου δεν είναι πάντα θετικό για τον σκύλο, όπως και το ότι έχουμε μία εξοικείωση δεν σημαίνει ότι μπορούμε να εισβάλουμε στον προσωπικό χώρο ενός άγνωστου, φοβικού ή νευρικού ζώου.

Πώς θα κάνεις τον σκύλο σου τον καλύτερο παρτενέρ στο τρέξιμο

-Είμαστε εξοικειωμένοι ως κοινωνία με την δράση-αντίδραση αδέσποτων ζώων;

Όχι δεν καταλαβαίνουμε τις συμπεριφορές, ούτε την δράση-αντίδραση του οποιοδήποτε σκύλου, αφού η συμπεριφοριστική στην Ελλάδα είναι ακόμα σε πρώιμο στάδιο. Στο εξωτερικό η μελέτη της συμπεριφοράς του σκύλου έχει αυξηθεί κατακόρυφα με συνέπεια ακόμα και το ευρύ κοινό να έχει καλύτερη ενημέρωση. Μέχρι να διδαχθούμε όλοι την γλώσσα του σώματος των σκύλων, την συμπεριφορά τους, την αντιδραστικότητά τους και μέχρι να εξαλειφθεί η νοοτροπία της αγέλης και του Άλφα, θα συνεχίσουμε να έχουμε τέτοια φαινόμενα. Μέχρι να σταματήσουν οι εγκαταλείψεις, να αυξηθούν οι στειρώσεις και οι υιοθεσίες και ο κόσμος να ενημερώνεται και να ζητά την βοήθεια επαγγελματιών δεν θα είμαστε σε θέση ως κοινωνία να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα. Θα επαναλάβω ότι τα αδέσποτα ζώα δεν φύτρωσαν, βρέθηκαν στον δρόμο λόγω εγκατάλειψης από τον εκάστοτε ιδιοκτήτη. Δημιουργήσαμε το φαινόμενο, ξέρουμε τις λύσεις αλλά δεν έχουμε την βούληση να τις πράξουμε. Δεν λύνονται όλα με το να καθόμαστε στον καναπέ μας.

-Οι τοπικοί φορείς, αλλά και οι αρμόδιες αρχές (αστυνομία, Δήμος κλπ) τι ευθύνη έχουν πριν και μετά από τέτοια περιστατικά;

Η αστυνομία θα πρέπει να εφαρμόζει τους νόμους σχετικά με την εγκατάλειψη και την παράνομη εκτροφή σκύλων, όπως και την κακοποίηση ζώων. Ο κάθε Δήμος οφείλει να έχει καταφύγια ευρωπαϊκών προδιαγραφών, με εκπαιδευμένο προσωπικό, έτσι ώστε τα ζώα όχι μόνο να μην βρίσκονται στον δρόμο αλλά να γίνονται και οι ουσιαστικές κινήσεις για την αποκατάσταση της συμπεριφοράς τους και να υιοθετηθούν εκ νέου. Οφείλουμε να σημειώσουμε ότι οι φιλοζωικές οργανώσεις που απαρτίζονται μόνο από εθελοντές, κάνουν ό,τι μπορούν και για την πρόληψη και για την εξάλειψη αυτών των θεμάτων. Εάν μάθουμε όλοι να αγαπάμε, να σεβόμαστε και να φροντίζουμε τα ζώα, δεν θα χρειαζόμαστε αυτές τις λύσεις, καθώς ως κοινωνία θα έχουμε λύσει αυτό το ζήτημα.

Διαβάστε επίσης: Οι 10 καλύτεροι σκύλοι – δρομείς!

Ακολουθήστε το Run 'n Fun στο Google News